Lage-emissiezones: een doeltreffende hefboom voor schonere lucht en een betere gezondheid in België
Luchtkwaliteit blijft een groot probleem voor de volksgezondheid in België. Een studie van de Onafhankelijke Ziekenfondsen, in samenwerking met KU Leuven, HEAL, VITO, de Universiteit van Hasselt en IRCEL, toont aan dat lage-emissiezones (LEZ’s) een reële impact hebben op de verbetering van de lucht die we inademen, en bijgevolg ook op onze gezondheid. Het volledige rapport is gepubliceerd door het wetenschappelijk magazine Environment International.
14 mei 2025
Luchtvervuiling blijft een uitdaging
Slechts 1,5% van de 2,3 miljoen leden van de Onafhankelijke Ziekenfondsen (Partenamut, Helan en Freie Krankenkasse) woont in een wijk waar de concentratie fijn stof (PM2.5) voldoet aan de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO), namelijk maximaal 5 µg/m³. Deze vervuiling, waaronder ook stikstofdioxide (NO₂) en ozon, heeft langdurige gevolgen voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid van de bevolking, vooral bij kwetsbare bevolkingsgroepen.
LEZ’s in Brussel en Antwerpen: tastbare resultaten
De studie heeft de impact onderzocht van de LEZ’s in Brussel, Antwerpen en Gent. In Brussel en Antwerpen, de eerste steden die deze zones hebben ingevoerd (respectievelijk in 2018 en 2017), zijn de resultaten sprekend:
- In Antwerpen is de NO₂-concentratie gedaald van 34,94 µg/m³ (2016) tot 24,46 µg/m³ (2022), wat neerkomt op een daling van 30%.
- In Brussel is de NO₂-concentratie met 37% gedaald, van 29,44 µg/m³ in 2017 tot 18,53 µg/m³ in 2022.
De verbetering van de luchtkwaliteit reikt verder dan enkel de LEZ’s: tot 5 kilometer rond de LEZ’s worden gunstigere waarden waargenomen. De LEZ in Gent is te recent om al conclusies te kunnen trekken.
Grotere impact in kansarme wijken
De meest kansarme wijken van Brussel worden het hardst getroffen door luchtvervuiling. Toch heeft de lage-emissiezone (LEZ) in deze buurten sneller geleid tot een daling van roet- en stikstofdioxideconcentraties. Dit benadrukt hoe milieubeleid kan bijdragen aan het verkleinen van sociale gezondheidsongelijkheden.
In Brussel was er tussen 2017 en 2022:
- een daling van de black carbon-concentratie (roet) met 0,76 µg/m³ in de meest kansarme wijken, tegenover 0,54 µg/m³ in de minst kansarme wijken
- een daling van de NO₂-concentratie met 11,75 µg/m³ in de meest kansarme wijken, tegenover 9,60 µg/m³ in de minst kansarme wijken
Bemoedigende signalen voor de volksgezondheid
De studie laat ook een daling zien in het gebruik van diabetesmedicatie in de steden met LEZ’s. Hoewel dit verder onderzoek vereist, wijst het op mogelijke gezondheidsvoordelen van deze maatregelen.
De gevolgen van luchtvervuiling zijn welbekend en goed gedocumenteerd: luchtwegaandoeningen, hart- en vaatziekten, beroertes, kankers, neurologische stoornissen, vroeggeboortes… en steeds vaker worden ook verbanden gelegd met diabetes, obesitas en dementie (How air pollution affects our health, European Environment Agency, 3 December 2024).
Een kans in Europese context
Sinds december 2024 legt de nieuwe Europese richtlijn over luchtkwaliteit (2024/2881) strengere grenswaarden vast tegen 2030: 10 µg/m³ voor fijnstof (PM2.5) en 20 µg/m³ voor stikstofdioxide (NO₂). Lage-emissiezones (LEZ’s) spelen een cruciale rol in het behalen van deze ambitieuze doelstellingen.
Daarvoor zijn echter een sterk politiek engagement én actieve burgerparticipatie nodig. Werken aan betere luchtkwaliteit betekent immers ook investeren in een gezondere en rechtvaardigere samenleving.
Meer weten
