Griepprik in België: een blik op sociale ongelijkheden
22 september 2025
In België weerspiegelt de griepvaccinatie de sociale ongelijkheid: Tussen de laagste en de hoogste sociaaleconomische groepen zit tot 20% verschil in vaccinatiegraad. Dat blijkt uit een nieuwe studie van de Onafhankelijke Ziekenfondsen met Helan in Vlaanderen. De analyse toont tegelijk dat gerichte preventie loont. Helan Onafhankelijk Ziekenfonds herinnerde haar 65-plussers persoonlijk aan het belang van een prik via een doelgerichte communicatiecampagne, en zag het aantal gevaccineerde personen binnen bepaalde groepen duidelijk toenemen.
Vaccinatiegraad blijft te laag
In 2024 blijft de vaccinatiegraad bij risicogroepen van de 2,3 miljoen leden van de Onafhankelijke Ziekenfondsen ver onder de Europese doelstelling van 75%:
- 50,2% bij 65-plussers
- 42,1*% bij chronisch zieken (⚠️ *onderschat: deze cijfers zijn exclusief de vaccinaties via de werkgever, waar we geen cijfers voor hebben.)
- 16,4*% bij zwangere vrouwen (⚠️ idem)
Sinds 2020 gaan de vaccinatiecijfers bij de hoogste risicogroepen in dalende lijn. Alleen bij zwangere vrouwen is er een kleine toename, al blijft het aantal gevaccineerde zwangere vrouwen erg laag.
.jpg)
Griepvaccinatie: een spiegel van sociale ongelijkheid
“Wanneer er in het dagelijkse leven financiële en sociale uitdagingen zijn, wordt preventie misschien als minder prioritair beschouwd. Als het daarbij ook moeilijk is om de juiste gezondheidsinformatie te vinden en/of te begrijpen, wordt de stap naar vaccinatie nog groter”, legt Wies Kestens wetenschappelijk expert bij de Onafhankelijke Ziekenfondsen, uit.
De studie maakt duidelijk dat de vaccinatiegraad stijgt naarmate de sociale status hoger ligt, en dit staat los van de bestudeerde indicator: de Belgische kansarmoede-index, het statuut van verhoogde tegemoetkoming of het mediaan inkomen.
- 65-plussers: 59% in de meest bevoorrechte buurten vs 43% in de minst bevoorrechte.
- Chronisch zieken: 50% vs. 36%.
- Zwangere vrouwen: 26% vs. 11%.
Ook bij mensen met een verhoogde tegemoetkoming liggen de vaccinatiecijfers lager: -11,2% bij 65-plussers, 5,6% minder bij chronisch zieken en 12,6% minder bij zwangere vrouwen.
“De verschillen kunnen oplopen tot 20% tussen sociaaleconomisch sterkere en zwakkere groepen. Dat benadrukt hoe belangrijk het is om vaccinatiecampagnes beter te richten. Een gebrek aan tijd, middelen of informatie zou voor niemand een reden mogen zijn om zich niet te laten vaccineren”, zegt Kestens.
Andere bepalende factoren
De studie wijst ook op andere factoren die de vaccinatiegraad bepalen. Bij risicopersonen neemt de kans op een prik toe met de leeftijd en het aantal chronische aandoeningen. Daarnaast blijven er duidelijke regionale verschillen zichtbaar: in Vlaanderen is 58,5% van de 65-plussers gevaccineerd, in Wallonië 44,7% en in Brussel 43,3%. Wie een Globaal Medisch dossier heeft, laat zich bovendien vaker vaccineren (52% tegenover 29%)
Steeds meer griepvaccinaties via de apotheek
Sinds 2023 mogen apothekers griepvaccins toedienen. Hun aandeel steeg van 20% in 2023 naar 34% in 2024, met een piek van 49% in Brussel. Vooral jongeren, mensen die zich in 2023 niet lieten vaccineren en personen zonder een Globaal Medisch Dossier maken gebruik van deze optie. Deze optie vergroot het aanbod, maar vermindert de bestaande ongelijkheid nog niet.
Helan Onafhankelijk Ziekenfonds zet in op directe communicatie
In 2024 herinnerde Helan een deel van de 65-plussers persoonlijk aan het belang van de griepvaccinatie. Meer dan 75.000 leden ontvingen een duidelijke e-mail met praktische info en een videoboodschap van prof. Pierre Van Damme. Het resultaat: een hoog openingspercentage en veel waardering van de ontvangers, meer dan 90% vond de boodschap nuttig.
De impact was merkbaar: 14,1% van de niet-gevaccineerde in 2023 liet zich in 2024 toch vaccineren (tegenover 10,6% zonder herinnering). Onder de reeds gevaccineerde herhaalde 92,4% de prik, tegenover 89,1% zonder herinnering.
Toch blijven bepaalde groepen moeilijk te bereiken, zoals zwangere vrouwen, sociaal kwetsbare personen, personen met verhoogde tegemoetkoming en 80-plussers Voor hen zijn extra persoonlijke contacten nodig, bijvoorbeeld via proactieve telefoontjes.
“De griep lijkt voor velen een onschuldige ziekte, maar voor kwetsbare personen kan ze ernstige gevolgen hebben – tot ziekenhuisopnames en overlijdens toe. Een jaarlijkse reminder is cruciaal. Veel mensen vergeten de griepprik of twijfelen aan het nut. Door onze klanten rechtstreeks en betrouwbaar te informeren, helpen we hen bewust kiezen voor hun gezondheid en die van hun omgeving”, zegt Lynn Pellens, expert gezondheidspromotie bij Helan.
Deze ervaring toont aan dat directe communicatie werkt, maar dat bijkomende inspanningen nodig zijn om alle risicogroepen te bereiken.
Vijf hefbomen voor meer bescherming bij risicogroepen
Om de vaccinatiegraad te verhogen en ongelijkheden te verkleinen, pleiten de Onafhankelijke Ziekenfondsen voor:
- Versterk de vaccinatiestrategie: betrek alle zorgprofessionals, schakel ziekenfondsen actief in en identificeer de risicopersonen beter.
- Gerichte campagnes: aangepaste boodschappen volgens doelgroep, persoonlijke reminders en nabijheidsacties.
- Ongelijkheid verminderen: outreach-acties met lokale partners en een grotere rol voor de apotheker.
- Vaccinatie bij zwangere vrouwen verbeteren: betere samenwerking tussen gynaecologen, vroedvrouwen en huisartsen, met aandacht voor vrouwen in armoede.
- Opvolging en onderzoek optimaliseren: een gecentraliseerd vaccinatieregister waar de informatie vanuit de verschillende vaccinatiestromen verzameld wordt en ter beschikking gesteld wordt voor beleid en onderzoek.
